Środowiskowe obowiązki przedsiębiorców

W poniższym wpisie postaram się przybliżyć Państwu najważniejsze i najczęstsze obowiązki środowiskowe przedsiębiorców.

Na początku należałoby wyjaśnić kim jest podmiot korzystający ze środowiska i czy działalność jaką prowadzimy generuje obowiązki środowiskowe.

W myśl definicji zawartej w ustawie Prawo ochrony środowiska (art. 3 pkt 20) podmiotem korzystającym ze środowiska jest:

• przedsiębiorca w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 424) oraz przedsiębiorcę zagranicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1079, 1214, 1495 i 1655), a także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,
• jednostka organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,
• osoba fizyczna niebędącą podmiotem, o którym mowa w lit. a, korzystającą ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia;

Bezpośrednio z przepisów wynika, że większość prowadzonych działalności gospodarczych kwalifikuje przedsiębiorców (i nie tylko przedsiębiorców) do podmiotów korzystających ze środowiska.

Obowiązki podmiotów korzystających ze środowiska dotyczą m.in. gospodarki odpadami, gospodarki wodnościekowej oraz ochrony powietrza. W obszarach tych przedsiębiorca musi wypełnić obowiązki wynikające bezpośrednio z ustaw i rozporządzeń. Do najważniejszych należą:

• uzyskanie decyzji administracyjnych na realizację inwestycji – decyzja środowiskowa;
• uzyskanie decyzji administracyjnych na eksploatację instalacji – pozwolenie na wytwarzanie odpadów, pozwolenie na emisję gazów i pyłów do powietrza, pozwolenie wodnoprawne;
• uiszczanie opłat za korzystanie ze środowiska – za emisję gazów i pyłów oraz składowanie odpadów;
• prowadzenie ewidencji rodzaju i wielkości korzystania ze środowiska – np. ewidencja odpadów, ewidencja zużycia paliw w samochodach lub ilość uzupełnionego czynnika chłodniczego w klimatyzacji;
• prowadzenie pomiarów – emisji do powietrza lub ścieków wprowadzanych do urządzeń kanalizacyjnych lub wód;
• składanie sprawozdań – np. rocznego sprawozdania o wytwarzanych odpadach i gospodarowaniu odpadami lub zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat (na podstawie raportu do KOBiZE).

Sprawozdawczość 2023 r. – kalendarz szkoleń

Odpady i produkt

Podstawowym obowiązkiem środowiskowym znacznej części przedsiębiorców jest składanie sprawozdań „odpadowych” lub „produktowych” w ramach systemu BDO (Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami). Jest to rejestr, w którym zarejestrowane są dane podmiotów, których działalność związana jest z szeroko rozumianym gospodarowaniem odpadami.

Zgodnie z regulacją Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach obowiązek rejestracji w BDO dotyczy przedsiębiorców, którzy:

• gospodarują lub wytwarzają odpady i są zobowiązani do prowadzenia ewidencji odpadów;
• wprowadzają na terytorium kraju produkty w opakowaniach, oleje smarowe, baterie lub akumulatory, pojazdy, sprzęt elektryczny lub elektroniczny;
• importują lub produkują opakowania i/lub towary w opakowaniach, kupują je w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowych (od firm z terytorium UE);
• prowadzą działalność w formie sklepów lub hurtowni, które udostępniają swoim klientom torby foliowe podlegające opłacie recyklingowej;
• prowadzą jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w której oferują klientom produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (kubki na napoje i pojemniki na żywność) będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez niego w te produkty, również za pomocą urządzenia vendingowego,
• wprowadzają do obrotu, czyli wytwarzają i/lub przywożą z zagranicy (importują, dokonują wewnątrzwspólnotowego nabycia) produkty (pojemniki na żywność, paczki i owijki, pojemniki na napoje o pojemności do 3 litrów, kubki na napoje, w tym pokrywki i wieczka, lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego, chusteczki nawilżane, balony, wyroby tytoniowe z filtrami, oraz podpaski higieniczne, tampony i aplikatory do tamponów) oraz narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne.

Zarejestrowani w BDO przedsiębiorcy zobligowani są do prowadzenia różnego rodzaju ewidencji (w tym elektronicznej w systemie BDO) a także do sporządzania i składania w terminach wskazanych przepisach odpowiednich sprawozdań.

Opłaty za korzystanie ze środowiska

Podmioty, których działalność wiąże się nawet w niewielkim stopniu z ingerencją w środowisku, często nie zdają sobie sprawy z obowiązku wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska. Opłatom podlega:

• wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, np. emisja spalin samochodów, kotłów i pieców o określonej mocy,
• wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
• składowanie odpadów,
• pobór wód z ujęć własnych na potrzeby prowadzonej działalności.

Do wnoszenia opłat środowiskowych zobowiązane są podmioty korzystające ze środowiska:

• przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców oraz przedsiębiorcy zagraniczni w rozumieniu przepisów ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• jednostki organizacyjne nie będące przedsiębiorcami np. fundacje, stowarzyszenia itp.;
• osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej (np. rolnicy), korzystające ze środowiska w zakresie wymagającym pozwolenia, np.:
• ogrzewanie szklarni kotłownią na węgiel kamienny o łącznej nominalnej mocy powyżej 5 MWt;
• wprowadzanie ścieków z gospodarstwa domowego lub rolnego do wód lub do ziemi w ilości większej niż 5 m³/d;
• pobór wody podziemnej do nawadniania gruntów lub upraw za pomocą deszczowni;
• pobór wody podziemnej lub powierzchniowej na potrzeby gospodarstwa domowego lub rolnego w ilości większej niż 5 m³/d, itp.

Podmioty korzystające ze środowiska, raz do roku, we własnym zakresie ustalają wysokość opłat na podstawie obowiązujących stawek i wnoszą opłaty na rachunek właściwego Urzędu Marszałkowskiego w terminie do 31 marca roku następnego, jednocześnie przedkładają marszałkowi województwa wykaz zawierający informacje i dane, wykorzystane do ustalenia wysokości opłat.

Od 1 stycznia 2019 r. podmioty korzystające ze środowiska ustalają wysokość opłat za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza na podstawie wielkości rocznych rzeczywistych emisji określonych w raporcie do Krajowej bazy o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji (KOBiZE).

Więcej informacji na temat odpadów, produktów, opakowań oraz emisji postaram się zamieścić wkrótce w osobnych wpisach.

Jeśli potrzebują Państwo konsultacji w zakresie obowiązków przedsiębiorcy względem środowiska zapraszam do kontaktu biuro@niebezpiecznalogistyka.pl
Zapraszam również na prowadzone przeze mnie szkolenia, które głównie skupiają się na rozwiązywaniu realnych problemów z jakimi spotykają się przedsiębiorstwa.
Aktualny kalendarz szkoleń.

Anna Gudowska
ekspert ds. ochrony środowiska