Logistyka towarów niebezpiecznych nie jest prosta. Przekonują się o tym przedsiębiorcy, którzy chcąc skrupulatnie spełniać wymagania bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, często gubią się w przepisach. Na dodatek kilka instytucji może przeprowadzać kontrolę. Dzisiaj postaram się przedstawić kto i w jakim zakresie może skontrolować przewóz towarów niebezpiecznych.
Na wstępnie warto zaznaczyć, że kontrola przewozu towarów niebezpiecznych może odbywać się zarówno na drodze jak również w siedzibie przedsiębiorstwa. Najczęściej kontrola drogowa przeprowadzona przez ITD poniekąd wywołuje kontrolę w firmie.
Kto nasz może kontrolować?
- Inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego na drogach, parkingach oraz w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej ( czyli w siedzibie firmy – nawet jeśli to jest Twoje mieszkanie).
Zakres kontroli:
- Zgodność wymaganego przewozu towarów niebezpiecznych z wymaganiami określonymi w ADR oraz w ustawie o przewozie towarów niebezpiecznych.
- Sprawdzenie stanu technicznego naczyń, opakowań, urządzeń transportowych służących do przewozu towarów niebezpiecznych.
- Sprawdzenie stanu technicznego środka transportu użytego do przewozu, oraz jego znakowania i wyposażenia.
- Sprawdzenie przeszkolenia osób wykonujących przewóz towarów niebezpiecznych oraz czynności związane z tym przewozem, oraz sprawdzenie czy został wyznaczony doradca ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych.
- Sprawdzenie dokumentów wymaganych podczas przewozu towarów niebezpiecznych, w szczególności zaświadczenie ADR.
- Funkcjonariusze Policji – na drogach i parkingach.
Zakres kontroli:
- Zgodność wymaganego przewozu towarów niebezpiecznych z wymaganiami określonymi w ADR oraz w ustawie o przewozie towarów niebezpiecznych.
- Sprawdzenie stanu technicznego naczyń, opakowań, urządzeń transportowych służących do przewozu towarów niebezpiecznych.
- Sprawdzenie stanu technicznego środka transportu użytego do przewozu, oraz jego znakowania i wyposażenia.
- Sprawdzenie dokumentów wymaganych podczas przewozu towarów niebezpiecznych, w szczególności zaświadczenie ADR.
- Funkcjonariusze Straży Granicznej – na drogach i parkingach, na terenie całego kraju.
Zakres kontroli:
- Zgodność wymaganego przewozu towarów niebezpiecznych z wymaganiami określonymi w ADR oraz w ustawie o przewozie towarów niebezpiecznych.
- Sprawdzenie stanu technicznego naczyń, opakowań, urządzeń transportowych służących do przewozu towarów niebezpiecznych.
- Sprawdzenie stanu technicznego środka transportu użytego do przewozu, oraz jego znakowania i wyposażenia.
- Sprawdzenie dokumentów wymaganych podczas przewozu towarów niebezpiecznych, w szczególności zaświadczenie ADR.
- Funkcjonariusze Celni – na terenie całego kraju.
Zakres kontroli:
- Sprawdzenie dokumentów wymaganych podczas przewozu towarów niebezpiecznych, w szczególności zaświadczenie ADR.
- Żołnierze Żandarmerii Wojskowej – jedynie w zakresie przewozu wykonywanego przez służby zbrojne.
Kontrolujący posiadają uprawnienia do:
- Wstępu do pojazdu.
- Kontroli dokumentów.
- Kontroli karty kierowcy.
- Kontroli zainstalowanych w pojeździe urządzeń pomiarowo-kontrolnych lub tachografu cyfrowego.
- Kontrolowania masy, nacisków osi, wymiarów pojazdu przy pomocy przyrządu pomiarowego.
- Żądania pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów i innych nośników informacji, oraz do udostępniania wszelkich danych mających związek z przedmiotem kontroli.
Kontrolujący mogą również:
- Legitymować kierowców i inne osoby w celu ustalenia tożsamości, pod warunkiem, że jest to niezbędne dla potrzeb kontroli.
- Badać dokumenty i inne nośniki informacji objęte zakresem kontroli.
- Dokonywać oględzin i zabezpieczać zebrane dowodu ( np pobierać próbki towarów ).
Prawa i obowiązki kierowcy podczas kontroli przewozu towarów niebezpiecznych.
Nie znam przewoźnika, który lubiłby kontrolę. Najczęściej kontrola wiąże się ze stratą czasu, oraz pieniędzy. Warto znać swoje prawa prawa podczas kontroli ale również warto wiedzieć jakie obowiązki ciążą podczas kontroli.
Zacznijmy od obowiązków. Kierowca podczas kontroli ma obowiązek:
- Udzielania ustnych i pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów i innych nośników informacji oraz udostępnienie danych mających związek z przedmiotem kontroli.
- Udostępnić pojazd.
- Umożliwić sporządzenie kopii dokumentów wskazanych przed kontrolującego.
- Umożliwić sporządzenie dokumentacji fotograficznej lub filmowej, jeżeli ma ona stanowić dowód lub przyczynić się do utrwalenia dowodu w sprawie będącej przedmiotem kontroli.
- Umożliwić przekazanie za potwierdzeniem odbioru, kopii dokumentów.
Kierowca zawsze ma prawo:
- Do odmowy podpisania protokołu kontroli – zobowiązany jest jednak do podania przyczyny takiej odmowy.
- Do odmowy przyjęcia mandatu karnego będącego wynikiem stwierdzonych naruszeń – skutkiem tej odmowy będzie jednak skierowanie sprawy do sądu.
Kontrolę przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wykonywaną przez ITD, Policje i Straż Graniczną dokumentuję się listą kontrolną. Wór formularza listy kontrolnej znajduje się w Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 4 czerwca 2012 r ( wzór możesz pobrać tutaj ).
Zgodnie z listą kontrolną wyróżnia się trzy kategorie naruszeń:
Kategoria I – obejmuje naruszenia przepisów ADR stwarzające duże zagrożenie dla ludzi lub środowiska. Naruszenia takie wymagają natychmiastowego podjęcia środków zaradczych, np. unieruchomienia pojazdu. Naruszeniami tymi są:
- Brak wymaganego dokumentu przewozowego, lub brak podania w dokumencie przewozowym nr UN, prawidłowej nazwy przewozowej, grupy pakowania ( jeżeli występuje).
- Brak wymaganego zaświadczenia ADR.
- Brak wymaganego świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR;
- Przewóz towaru niebezpiecznego niedopuszczonego do przewozu.
- Przewóz towaru niebezpiecznego w sposób uniemożliwiający jego identyfikację.
- Uwolnienie się towaru niebezpiecznego z opakowania, jednostki transportowej, cysterny lub kontenera.
- Uszkodzenie opakowania, jednostki transportowej, kontenera lub cysterny w stopniu stwarzającym bezpośrednie zagrożenie dla ludzi lub środowiska.
- Nie spełnianie przez jednostkę transportową lub cysternę wymagań ADR w stopniu stwarzającym bezpośrednie zagrożenie dla ludzi lub środowiska.
- Przewóz luzem w kontenerze nie zdatnym do użytku w rozumieniu przepisów ADR.
- Przewóz luzem w kontenerze niedopuszczonym do przewozu luzem.
- Przewóz towaru niebezpiecznego w sposób niedozwolony ( w sztukach przesyłki, w cysternie lub luzem).
- Przewóz w jednostce transportowej towarów niebezpiecznych, których ładowanie razem jest zabronione.
- Przewóz w jednej sztuce przesyłki, towarów niebezpiecznych, których pakowanie razem jest zabronione.
- Przekroczenie dopuszczalnego stopnia napełnienia cysterny lub opakowania.
- Brak wymaganego zamocowania ładunku.
- Przekroczenie dopuszczalnych ilości towarów niebezpiecznych na jednostkę transportową.
- Używanie niewłaściwych urządzeń oświetleniowych.
- Nieprzestrzeganie zakazów używania otwartego płomienia podczas czynności ładunkowych.
- Użycie opakowania nie spełniającego wymagań ADR.
- Użycie opakowania niezgodnie z instrukcją pakowania.
- Przewóz towaru niebezpiecznego nieoznakowanym pojazdem.
- Przewóz towaru niebezpiecznego w nieoznakowanej sztuce przesyłki.
Kategoria II – obejmuje naruszenia przepisów ADR stwarzające umiarkowane zagrożenie dla ludzi lub środowiska. Naruszenia te wymagają podjęcia środków zaradczych w czasie kontroli lub po jej zakończeniu, nie później jednak niż do monumentu zakończenia przewozu. Naruszeniami tymi są:
- Przewóz pasażerów.
- Brak dokumentu tożsamości członka załogi pojazdu.
- Brak nadzoru nad jednostką.
- Brak wymaganej instrukcji wypadkowej dla kierowcy.
- Uszkodzenie opakowania, jednostki transportowej lub kontenera w stopniu niestwarzającym bezpośredniego zagrożenia dla ludzi i środowiska.
- Przewóz sztuk przesyłki w kontenerze niezdatnym do użycia w rozumieniu przepisów ADR.
- Niespełniania przez jednostkę transportowa, kontener lub cysternę wymogów ADR w stopniu niestwarzającym bezpośredniego zagrożenia dla ludzi i środowiska.
- Niewłaściwe zamknięcie cysterny.
- Niewłaściwe zamknięcie opakowania zewnętrznego w opakowaniu kombinowanym.
- Niewłaściwe oznakowanie jednostki transportowej, kontenera lub cysterny.
- Niewłaściwe oznakowanie sztuk przesyłki lub opakowania zbiorczego.
- Brak wymaganego wyposażenia awaryjnego.
- Brak wymaganego wyposażenia przeciwpożarowego.
Kategoria III – obejmuje naruszenia przepisów ADR stwarzające małe zagrożenie dla ludzi lub środowiska. Naruszenia te nie wymagają podjęcia środków zaradczych w czasie trwania przewozu. Naruszeniami tymi są:
- Brak innych niż nr UN, prawidłowa nazwa przewozowa, grupa pakowania informacji w dokumencie przewozowym.
- Brak wymaganego zaświadczenia ADR w jednostce transportowej.
- Brak wymaganej kopii świadectwa dopuszczenia przez właściwą władzę.
- Brak wymaganego certyfikatu pakowania kontenera lub pojazdu.
- Brak wymaganego zezwolenia na wykonywanie operacji transportowej.
- Brak wymaganego świadectwa dopuszczenia przedziału ładunkowego lub osłony.
- Niewłaściwe wymiary tablic, napisów, nalepek lub znaków.
Warto zapamiętać, że wszczęcie postępowania wobec przewoźnika często uruchamia kontrolę u innych uczestników przewozu towarów niebezpiecznych, zwłaszcza u nadawcy. Jeżeli kontrola wykaże nieprawidłowości za które odpowiada nadawca, to kontrola jest właściwie pewna.
Nadawca, który nie jest przewoźnikiem oczywiście będzie miał mniejszy zakres kontroli. Kontrola będzie dotyczyła przede wszystkim dokumentacji, szkoleń pracowników, wyznaczenia doradcy ds. bezpieczeństwa, spełnienia obowiązku składania sprawozdań rocznych.
Jaki jest zakres kar?
O wysokości kar pisałam już kiedyś. Jeśli chcesz poznać taryfikator to zapraszam tutaj.
Warto jednak przypomnieć, że uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych, lub wykonujący inne czynności związane z tym przewozem podlega karze pieniężnej od 200 ( za element obowiązkowego wyposażenia pojazdu) do 10 000 zł ( za przewóz towarów niebezpiecznych niedopuszczonych do przewozu). Suma kar pieniężnych podczas kontroli drogowej nie może przekroczyć kwoty 10 000 zł. Natomiast już podczas kontroli w przedsiębiorstwie maksymalny wymiar kary wynosi od 15 000 do 30 000 zł. Kary te również mogą być nakładane na przewoźników wykonujących przewozy pojazdami do 3,5 t. a także na przedsiębiorców nie będących przewoźnikami, czyli np. na nadawców towarów niebezpiecznych.
Należy pamiętać również, że naruszenia przepisów ADR mogą skutkować również utratę dobrej reputacji. O naruszeniach ADR i związanej z nim utracie dobrej reputacji pisałam tutaj.
Dzisiaj wyszedł mi wyjątkowo długi wpis. Właściwie po raz trzeci podeszłam do tematu kontroli. Wydaje mi się, że jeszcze temat nie jest wyczerpany. Wiem, że kontrola wzbudza negatywne emocje, bardzo często jesteśmy wobec niej bezradni. Kontrola nie sprawdza naszego nastawienia czy naszego doświadczenia. Kontrola sprawdza w zakresie 0-1. Ma – nie ma. Dobrze – źle. Bardzo łatwo w takiej sytuacji jest popełnić jakiś błąd. I tak np Instrukcja wypadkowa dla kierowcy wydrukowana bez koloru to w Polsce kara 200 zł ale już w Niemczech to kara w wysokości 300 Euro, nie mówiąc już o poważniejszych wykroczeniach.
Warto się szkolić w dobrych ośrodkach. Warto wyznaczyć dobrego i doświadczonego doradcę ds. bezpieczeństwa. Warto na bieżąco kontaktować się z nim/nią. Warto być uważnym i pamiętać, że w czasie jednego cyklu szkolenia kierowcy ( 5 lat ) przepisy ADR zmieniają się dwukrotnie, czasami radykalnie.
Pozdrawiam i zachęcam do kontaktu.
Sylwia Zielińska – Doradca ADR/ RID/IATA-DGR/IMDG-Code
tel: 604 511 661
