Chcąc  zminimalizować ryzyko ewentualnego zastosowania  materiałów  niebezpiecznych w  celach terrorystycznych wprowadzono w Umowie ADR dział dotyczący ochrony towarów niebezpiecznych. Przepisy te mają duże znaczenie dla obowiązków uczestników ruchu towarów niebezpiecznych. Mam jednak wrażenie, że wśród przewoźników, spedytorów, nadawców ( itd) świadomość istnienia towarów niebezpiecznych wysokiego ryzyka jest zdecydowanie niewystarczająca. Zmieńmy to!

Kilka podstawowych informacji:

Zgodnie z przepisami ADR działu 1.10 wszystkie osoby uczestniczące w przewozie towarów  niebezpiecznych  tj. przewoźnicy, spedytorzy, magazynierzy i wszystkie inne  osoby  uczestniczące  w operacjach transportowych powinni być świadomi zagrożenia  stwarzanego przez  towary niebezpieczne i odpowiednio  do swoich obowiązków przestrzegać przepisów dotyczących zabezpieczenia transportów  towarów  niebezpiecznych.

Dlatego też np.  towary niebezpieczne mogą  być   wydane do przewozu wyłącznie przewoźnikowi o ustalonej tożsamości. Każdy członek załogi pojazdu przewożącego  towary niebezpieczne powinien posiadać  przy sobie dokument  z  fotografia, tak aby bez problemu można było ustalić jego tożsamość.

Ponadto umowa ADR wymaga by miejsca używane  do czasowego przechowywania towarów niebezpiecznych podczas ich przewozu, znajdujące się  w obrębie terminali, placów przeładunkowych, baz  transportowych, placów  postojowych i stacji rozrządowych były odpowiednio chronione, dobrze  oświetlone a  także, w miarę możliwości, niedostępne  dla osób postronnych.

Zmiany objęły  także zakres  szkoleń osób zaangażowanych w przewóz materiałów  niebezpiecznych. Rozszerzył się  zakres tematyczny szkoleń przewidzianych dla pracowników których czynności pracownicze  dotyczą transportu towarów niebezpiecznych. Poza szkoleniem ogólnym, stanowiskowym oraz z zakresu bezpieczeństwa, pracownicy powinni być przeszkoleni  w  zakresie wiedzy na temat ochrony towarów niebezpiecznych. Szkolenie  to powinno obejmować rozpoznanie i charakterystykę zagrożeń, metody wykrywania i usuwania zagrożeń oraz działania podejmowane w przypadku naruszenia bezpieczeństwa.

Jeżeli w przedsiębiorstwie  wymagane  jest sporządzenie planu ochrony  to szkolenie powinno zawierać informacje o tym planie odpowiednio do zakresu obowiązków i odpowiedzialności osób szkolonych, oraz ich  funkcji związanych z wykonywaniem planu.

Jakie towary  uznane  zostały za  towary z wysokim potencjałem niebezpieczeństwa?

Towarami niebezpiecznymi dużego ryzyka są  towary, które mogą być  użyte, niezgodnie ze  swoim przeznaczeniem, w zamachach terrorystycznych i spowodować w ten sposób poważne  następstwa w postaci licznych ofiar czy masowych zniszczeń. Towary dużego ryzyka   zostały zawarte   tabeli:
( kliknij na rysunek żeby go powiększyć):

Jakie przedsiębiorstwa  powinny wdrożyć  u siebie  plan ochrony i z  czego powinien on się składać ?

Wszyscy uczestnicy ruchu towarów niebezpiecznych dużego ryzyka tj. przewoźnicy, nadawcy,  odbiorcy (a  także załadowca, pakujący, napełniający), powinni przyjąć, wdrożyć i stosować  się  do planu ochrony, który powinien zawierać co najmniej :

• szczegółowy podział obowiązków w zakresie ochrony wraz ze wskazaniem kompetentnych i wykwalifikowanych osób, które posiadają odpowiednie  uprawnienia do ich wykonywania;
• wykaz towarów niebezpiecznych podlegających ochronie lub wykaz  rodzajów  towarów niebezpiecznych podlegających ochronie;
• opis wykonywanych czynności i ocenę związanych z nimi zagrożeń, z  uwzględnieniem postojów  niezbędnych do wykonania operacji transportowych, przechowywania towarów niebezpiecznych –  przed, podczas i po przewozie – w pojeździe, w  cysternie lub kontenerze, a także czasowego przechowywania towarów niebezpiecznych związanego ze zmianą rodzaju transportu lub środka transportu;
• szczegółowy wykaz środków, które powinny być zastosowane w celu zminimalizowania zagrożeń, odpowiednio do zakresu obowiązków
  i odpowiedzialności uczestnika przewozu obejmujący:
  • szkolenie;
  • procedury postępowania ( np. reagowanie w stanach podwyższonego zagrożenia, kontrola pracowników nowoprzyjętych i zmieniających stanowiska);
  • działania praktyczne ( np. wybór i korzystanie ze znanych tras przewozu,
    z  uwzględnieniem dostępu  do miejsc  czasowego przechowywania  towarów  niebezpiecznych  oraz  bliskości wrażliwych elementów infrastruktury);
  • wyposażenie i inne środki, które powinny być użyte w  celu zminimalizowania zagrożeń;

• skuteczne i aktywne procedury powiadamiania i postępowania w przypadkach zagrożeń, nieprzestrzegania zasad  bezpieczeństwa i związanych z nimi zdarzeń;
• procedury oceny i testowania planów ochrony oraz przeglądów okresowych i aktualizacji tych planów;
• środki zapewniające ochronę fizyczną informacji o transporcie zawartych w planie ochrony; oraz
• środki zapewniające ograniczenie dostępu do informacji o operacjach transportowych zawartych w planie ochrony wyłącznie do osób upoważnionych. Środki te  nie powinny pozostawać w  sprzeczności z  wymaganiami dotyczącymi podawania  informacji zawartymi w innych przepisach ADR.

Przewoźnicy, nadawcy i odbiorcy powinni współpracować ze  sobą oraz z  właściwymi władzami w zakresie wymiany informacji o zagrożeniach, stosowania  odpowiednich środków ochrony oraz postępowania w przypadku zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu.

Pojazdy przewożące  towary niebezpieczne dużego ryzyka powinny  być wyposażone w urządzenia, układy lub chociażby powinny być zastosowane takie działania  , które  skutecznie zapobiegną  kradzieży tych pojazdów  oraz ich ładunków. Zastosowanie tych środków w  żadnych wypadku nie może utrudniać prowadzenia  akcji ratowniczo-gaśniczej.

Sylwia Zielińska

Doradca ADR/RID/IATA-DGR/IMDG-Code